Η στρατηγική της Αγκυρας φαίνεται να στοχεύει στη δημιουργία νέων τετελεσμένων στην Ανατολική Μεσόγειο
Με τη διαχρονικά ενεργό ατζέντα του αναθεωρητισμού προς όλες τις γεωγραφικές κατευθύνσεις, καθώς και του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» σε πλήρη εφαρμογή, η Αγκυρα διευρύνει και κλιμακώνει τις προκλήσεις, αυτή τη φορά μέσω δηλώσεων του υπουργού Μεταφορών και Υποδομών, Α. Ουράλογλου, που ανακοίνωσε (μετά μάλιστα από το πρόσφατο Υπουργικό Συμβούλιο υπό τον Τ. Ερντογάν) την πρόθεση της Αγκυρας να υπογράψει (προσεχώς) συμφωνία θαλάσσιας δικαιοδοσίας/ΑΟΖ με τη Συρία, αγνοώντας και εξαφανίζοντας τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου, που απορρέουν από το Δίκαιο της Θάλασσας, την UNCLOS III, ως και άλλα διεθνή έγγραφα, ενώ η μεγαλόνησος είναι κράτος-μέλος της Ε.Ε.
Στη Τουρκία γνωστές φιλοκυβερνητικές φωνές, ορισμένες «δεξαμενές σκέψης», ως και λαλίστατοι απόστρατοι ναύαρχοι (Γιαϊγτζί) έχουν ξεκινήσει να προωθούν σενάρια και ειδικές πληροφορίες στα ΜΜΕ για το ενδεχόμενο μιας τέτοιας διμερούς συμφωνίας (από κοινού με μία πολυδιάστατη διμερή στρατιωτική συνεργασία) μεταξύ Τουρκίας και της μετα-ασαντικής διοίκησης στη Δαμασκό, παρά τα ανοικτά ενδο-συριακά ζητήματα, τη μη επίλυση γνωστών θεμάτων (παρουσία ρωσικών βάσεων, ανήσυχη και προβληματική επικρατούσα κατάσταση στη βορειοανατολική Συρία, ισραηλινές προκλητικές ενέργειες σε περιοχές του Γκολάν, ανασυγκρότηση στρατιωτικών μονάδων υπό ενιαία «ομπρέλα» κ.ά.).
Η στρατηγική της Αγκυρας φαίνεται να στοχεύει στη δημιουργία νέων τετελεσμένων στην Ανατολική Μεσόγειο, ως και στην περαιτέρω προώθηση της παρουσίας της Τουρκίας (που ήδη έχει υπολογίσιμη στρατιωτική εμπλοκή σε Αζερμπαϊτζάν, Κατάρ, Σουδάν, Σομαλία, Δυτική Λιβύη, ως και στα κατεχόμενα της Κύπρου κ.α.)
Ο Α. Ουράλογλου είναι ο πρώτος Τούρκος κυβερνητικός αξιωματούχος που επεσήμανε δημόσια το θέμα, χαρακτηρίζοντάς το ως σχέδιο που βρίσκεται σε εξέλιξη. Ειδικότερα τόνισε: «Θα συνάψουμε συμφωνία θαλάσσιας δικαιοδοσίας με τη συριακή διοίκηση. Εργαζόμαστε για ένα σχέδιο δράσης έκτακτης ανάγκης που να περιλαμβάνει αεροπορικές, σιδηροδρομικές, οδικές και επικοινωνιακές υποδομές στη Συρία». Η δήλωσή του δημοσιεύθηκε από το τουρκικό δίκτυο TGRT /HABER, με την εφημερίδα «Takvim» να γράφει ότι η συμφωνία αυτή θα αλλάξει τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Το κείμενό της προβλήθηκε αυτούσιο σε όλες τις εφημερίδες της γείτονος χώρας.
Επιπρόσθετα, αναφέρθηκε αλαζονικά στη γεωπολιτική αξία της χώρας του, υπογραμμίζοντας ότι θα προστατευτούν τα συμφέροντα της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Το τουρκικό μέσο «TGRT Haber» μετέδωσε χθες ότι η Αγκυρα βρίσκεται σε προχωρημένες συνομιλίες (!) με τη νέα πολιτική ηγεσία (των Αχμέτ Αλ Σάραα και Μπασίρ), ενώ το όλο θέμα -βάσει πληροφοριών του υπογράφοντα- έχει συζητηθεί κατά τις πρόσφατες επισκέψεις στη Δαμασκό του ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν και του επικεφαλής της ΜΙΤ Ιμπραχίμ Καλίν, ενώ αναμένεται να συζητηθεί στις επικείμενες επισκέψεις του Ερντογάν και του υπουργού Εθνικής Αμυνας, στρατηγού ε.α. Γιασάρ Γκιουλέρ, μαζί με το αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγό Μετίν Γκουράκ, στη συριακή πρωτεύουσα (η Αγκυρα εκμεταλλεύεται τη νέα κατάσταση πραγμάτων που έχει δημιουργηθεί στη Συρία που αδιαμφισβήτητα ευνοεί τα τουρκικά συμφέροντα).
Το ερώτημα που τίθεται από διπλωμάτες και ναυτικούς αναλυτές -σε αυτήν τη χρονική φάση- είναι με ποιον θα υπογράψει η Αγκυρα το όποιο τουρκοσυριακό μνημόνιο. Με μία διοίκηση που δεν έχει ακόμα λάβει νομιμοποίηση, δεν έχει σταθεροποιηθεί και κινδυνεύει να περιθωριοποιηθεί αν το κάνει, όπως λένε, και να παραμείνει απλά μία «τρομοκρατική οργάνωση». Γιατί η ΗΤS είναι ασφαλώς η νέα ισχυρή δομή εξουσίας, αλλά η κατάσταση είναι μεταβατική, εν όψει αποδοχής νέου Συντάγματος, της εξέλιξης του θέματος των ρωσικών βάσεων στην Ταρσό και στη Λαττάκεια, αλλά και των ανεξέλεγκτων-ανταρτικών καταστάσεων ανατολικά του Ευφράτη με τους Κούρδους, των προκλήσεων των εναπομεινάντων «στοιχείων» του ISIS, ως και μερίδας ασαντικών/αλαουιτικών κύκλων στη λεγόμενη περιοχή της «Μεσογειακής» Συρίας.
Η κατάσταση στη Συρία είναι ομιχλώδης και ρευστή, ενώ και το καίριο ερώτημα είναι πότε και αν θα θεωρήσει ο Ερντογάν ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για να βάλει το συγκεκριμένο σενάριο στο τραπέζι, επιδιώκοντας να το μετατρέψει σε ένα ακόμα τετελεσμένο γεγονός και προφανώς σηματοδοτώντας έναν νέο γύρο έντασης, αντιπαράθεσης και βαθιάς καχυποψίας με την Ελλάδα, με την Κύπρο. Είναι άγνωστο τι επιπτώσεις θα είχε μία τέτοια ενέργεια στο Αιγαίο, στο Κυπριακό που δεν κινείται σχεδόν τίποτα, με τον κατοχικό ηγέτη Τατάρ να είναι προχθές στην Αγκυρα για επαφές.
Η ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΗ ΛΙΒΥΗ
Σημειώνεται -από πλευράς υπογράφοντος- ότι δεν πρέπει η παρούσα κατάσταση στη Συρία να παραλληλίζεται με την κυβέρνηση της Λιβύης του Φαγιέζ αλ Σάραζ του 2019 που υπέγραψε το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο με τον Ερντογάν (ως και το ανανεωμένο του τωρινού πρωθυπουργού Ντμπέιμπα), δεδομένου ότι η κυβέρνηση της Λιβύης στη Τρίπολη έχει διεθνή αναγνώριση (με μόνο περιορισμό να μην προχωρά σε συμφωνίες που δεσμεύουν τη χώρα στο μέλλον), ενώ εδώ ακόμα δεν υπάρχει διεθνής αναγνώριση. Η κυβέρνηση της Λιβύης –ανεξάρτητα με το τι έχουν συμβεί μέχρι σήμερα- διατηρεί τη θέση της χώρας στον ΟΗΕ και έχει υπογράψει τις ειδικές συμφωνίες για τη Λιβύη του Δεκεμβρίου του 2015 στο Μαρόκο (ο πολέμαρχος Χαφτάρ δεν εκλαμβάνεται ως νόμιμος παράγοντας).
Αμεση αντίδραση από Αθήνα και Λευκωσία
Η Ελλάδα αντέδρασε άμεσα, διά του υπουργείου Εξωτερικών, υπογραμμίζοντας ότι δεν θα νομιμοποιήσει καμία παράνομη συμφωνία που πλήττει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου, ενώ επισημάνθηκε ότι τέτοιες ενέργειες παραβιάζουν τα ευρωπαϊκά σύνορα και το Διεθνές Δίκαιο. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της Κύπρου, Κ. Λετυμπιώτης, τόνισε ότι οποιαδήποτε συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Συρίας πρέπει να σέβεται το Διεθνές Δίκαιο, την UNCLOS ΙΙΙ, ως και να λαμβάνει υπόψη τα δικαιώματα της Κύπρου. Αθήνα και Λευκωσία βρίσκονται σε συντονισμό, ενώ έχουν ήδη ενημερώσει τους Ευρωπαίους εταίρους (και την επικείμενη εξάμηνη πολωνική προεδρία της Ε.Ε.) για τον κίνδυνο αναβίωσης του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Δεδομένου ότι η Ελλάδα ξεκινά τη θητεία της για δύο χρόνια ως μη μόνιμο μέλος του ΣΑ/ ΟΗΕ, είναι λογικό να βρίσκεται σε εγρήγορση, ενώ οι αναφορές στα τουρκικά ΜΜΕ επιβεβαίωσαν τις ανησυχίες που είχαν Κύπρος, Ελλάδα, αλλά και η Αυστρία μέσα από την πρόσφατη κοινή τους δήλωση στο Συμβούλιο Κορυφής της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες σε σχέση με τις εξελίξεις στη Συρία. Η δήλωση των τριών χωρών υπογράμμιζε τη συλλογική ευρωπαϊκή προσέγγιση σε ζητήματα που αφορούν τα σύνορα, ως και μείζονα περιφερειακά ζητήματα. Επιπλέον, ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης σε συντονισμό με τον Κυριάκο Μητσοτάκη έχουν ενημερώσει τους ηγέτες της Ε.Ε. για τις ενδεχόμενες και δόλιες τουρκικές μεθοδεύσεις.
Μέσα στον προσεχή μήνα οι δύο άνδρες θα μεταβούν στο Κάιρο για τη νέα τριμερή συνάντηση με τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχαλ-Σίσι και λόγω των εξελίξεων στη Συρία, στον Λίβανο και στη Γάζα η προσεχής τριμερής αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα εξαιτίας των κινήσεων της Τουρκίας στη Δαμασκό (το Κάιρο είχε ταχθεί κατά του τουρκολιβυκού μνημονίου, ενώ «φλερτάρεται» έντονα από την Αγκυρα, στο φως της τελευταίας επίσκεψης Ερντογάν εκεί, αλλά και της Συνόδου των 8 αναπτυσσόμενων οικονομικά μουσουλμανικών κρατών/D-8. Οσο και αν η Τουρκία έχει λίαν υπολογίσιμη επιρροή στη Δαμασκό, σημειώνεται ότι η Λευκωσία έχει προχωρήσει σε ορισμένες επαφές με την HTS, αλλά και με ευρείας αποδοχής Σύρους διπλωμάτες.
Επιπρόσθετα Αθήνα, Λευκωσία, Ε.Ε., Ρώμη και το στρατηγείο του ΝΑΤΟ στη Νάπολη παρακολουθούν ενδελεχώς τις ρωσικές κινήσεις μεταξύ Συρίας και Ανατολικής Λιβύης (με πολέμαρχο Χαφτάρ, ως και πτήσεις προς Βεγγάζη/Τομπρούκ/Ντέραα).
eleftherostypos.gr/-Δρ. Αθανάσιος Ε. Δρούγος