Από Σάββας Δ. Βλάσσης
Στις 12 Ιουλίου, το Bloomberg είχε αναφέρει ότι η Τουρκία προσανατολιζόταν
στην περικοπή του προγράμματος F-16V, προκειμένου να διαθέσει μέρος των
κονδυλίων από αυτό, σε προγράμματα προμηθειών της εγχώριας αμυντικής
βιομηχανίας. Την επομένη το ίδιο, σε άρθρο του ίδιου δημοσιογράφου Σελτσάν
Χατσάογλου, αναφερόταν σε πιέσεις που ασκεί ο πρόεδρος Ερντογάν στον Γερμανό
καγκελάριο Σολτς, προκειμένου αυτός να εγκρίνει την πώληση μαχητικών Typhoon
στην Τουρκία.
Επειδή τα δύο άρθρα δημοσιεύθηκαν διαδοχικώς, πολλοί παρασύρθηκαν και
συνέδεσαν τις δύο περιπτώσεις, καταλήγοντας στο παρακινδυνευμένο συμπέρασμα
ότι δήθεν η Τουρκία περικόπτει το πρόγραμμα F-16V με σκοπό να προμηθευτεί και
μαχητικά Typhoon. Η ερμηνεία που έδωσε ο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ, ήταν εντελώς
διαφορετική: οι Τούρκοι πιθανότατα εξετάζουν την αναβάθμιση λιγότερων από τα
υφιστάμενα F-16 τους στην έκδοση V και περισσότερων με τις δικές τους δυνάμεις
που επιτρέπει το πρόγραμμα ÖZGÜR 2, το οποίο υλοποιούν σε συνεργασία με
αμερικανικές εταιρείες.
Έχουμε κάθε λόγο να θεωρούμε ότι η Τουρκία εφαρμόζει εκβιαστική
διαπραγματευτική τακτική έναντι των ΗΠΑ, εκδηλώνοντας “ενδιαφέρον” για το
Typhoon. Δεν είναι η πρώτη φορά που το κάνει αυτό η Τουρκία: όταν βρισκόταν
στο στάδιο αναθέσεως της πρώτης εκτελεστικής συμβάσεως για μαχητικά F-35 και
από αμερικανικής πλευράς υπήρχε άρνηση ικανοποιήσεως συγκεκριμένων αιτημάτων
της για αυτονομία στην ανάπτυξη οπλικών συστημάτων, η Άγκυρα είχε αρχίσει
επαφές για την προμήθεια Typhoon. Τα τουρκικά αιτήματα ικανοποιήθηκαν, με την
Lockheed Martin να “κλείνει το μάτι” προς την Άγκυρα, οπότε το ενδιαφέρον για
το ευρωπαϊκό μαχητικό “πέταξε”.
Σήμερα, η πίεση μέσω Typhoon, χρησιμοποιήθηκε για να δώσει το πράσινο φως η
Ουάσιγκτον στο πρόγραμμα F-16V αλλά η περίπτωση χρησιμοποιείται και ως δέλεαρ
προς το ίδιο το Βερολίνο, από το οποίο η Άγκυρα αναμένει την έγκριση και για
άλλα, μικρότερα προγράμματα. Σύμφωνα με το Bloomberg, ο πρόεδρος Ερντογάν
αναφέρθηκε επίσης σε εξοπλισμό της Siemens που έχει ζητηθεί για το εργοστάσιο
πυρηνικής ενεργείας στο Ακουγιού, που ανεγείρεται με την Ρωσία.
Η επιλογή ευρωπαϊκού ή άλλης προελεύσεως μαχητικού, είναι αδιανόητη στην
τουρκική αεροπορία για επιχειρησιακούς, τεχνικοοικονομικούς και πρακτικούς
λόγους. Η απόλυτη τυποποίηση σε αμερικανικό υλικό, ρεαλιστικώς δεν αναμένεται
να διαταραχθεί παρά μόνο με την είσοδο σε υπηρεσία του μαχητικού Kaan.
Η Γερμανία παραμένει άκαμπτη στην απόφαση του 2016 για επιβολή περιορισμών
στις πωλήσεις και βιομηχανικές συνεργασίες αμυντικού υλικού με την Τουρκία, η
οποία ανανεώθηκε το 2019 λόγω της εισβολής στην Συρία και το 2020 έλαβε
ιδιαίτερο πρόσημο, λόγω της τουρκικής επιθετικότητος έναντι της Ελλάδος. Η
προσέγγιση του Βερολίνου παρουσιάζεται σχετικώς εύκαμπτη, υπό την έννοια ότι
διαφαίνεται αρνητική αντιμετώπιση, περιορισμοί και καθυστερήσεις σε συνεργασία
που αφορά επιθετικής φύσεως όπλα (άρματα μάχης, υποβρύχια, μαχητικά αεροπλάνα)
αλλά όχι σε οπλικά συστήματα αμυντικής φύσεως. Η δεύτερη περίπτωση είναι
εμφανής στην βιομηχανική συνεργασία “τουρκοποιήσεως” της οικογενείας
αντιαεροπορικών συστημάτων IRIS-T SL, στα “εθνικά” HİSAR A/O/U. Παρά το ότι
από το 2016 υπάρχει άτυπη οδηγία για διακοπή συνεργασιών της αμυντικής
βιομηχανίας, όπως στην περίπτωση του άρματος μάχης Altay και μεγάλες εταιρείες
όπως η Rheinmetall αποσύρθηκαν, το πρόγραμμα αντιαεροπορικών συστημάτων δεν
επηρεάστηκε.
Όλα τα παραπάνω, δεν σημαίνουν ότι αποκλείεται η περίπτωση προμήθειας κάποιου
νέου τύπου μαχητικού αεροπλάνου από την Τουρκία. Ποιο μπορεί να είναι αυτό; Το
F-35.
Ήδη από αμερικανικής πλευράς, υπάρχει ανανεωμένη ανοικτή πρόσκληση. Στις 26
Ιανουαρίου 2024, η Ουάσιγκτον ενέκρινε ταυτοχρόνως την προμήθεια F-35 από την
Ελλάδα και το πρόγραμμα F-16V για την Τουρκία. Στις 28 Ιανουαρίου, μία ημέρα
πριν επισκεφθεί την Άγκυρα, η Αμερικανίδα αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών
Βικτώρια Νούλαντ υπενθύμισε σε συνέντευξή της στο CNNTurk: «Εφόσον μπορούσαμε
να ξεπεράσουμε το θέμα των S-400, το οποίο θα θέλαμε να γίνει, οι Ηνωμένες
Πολιτείες θα καλωσόριζαν μετά χαράς την Τουρκία πίσω στην οικογένεια του
F-35».