Ο Τούρκος πρόεδρος υπέβαλε προς έγκριση στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση το
Μνημόνιο αναφορικά με το καθεστώς των τουρκικών δυνάμεων που βρίσκονται στη
Λιβύη
Ακομη πιο βαθιά βάζει την «μπότα» της η Τουρκία και οι τουρκικές Ένοπλες
Δυνάμεις στην Λιβύη, την στιγμή που η χώρα βρίσκεται μπροστά στο φάσμα μιας
νέας εμφύλιας σύρραξης που θέτει σε κίνδυνο την ενότητά της.
Σε μια εξέλιξη που θα έπρεπε να έχει σημάνει συναγερμό και στην Αθήνα, ο
Τ.Ερντογαν σύμφωνα με Λιβυκά ΜΜΕ υπέβαλε στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση προς
έγκριση το Μνημόνιο (MOU) που παρέχει στις τουρκικές δυνάμεις εκτεταμένη
επιχειρησιακή ελευθερία και νομική προστασία ενώ σταθμεύουν στη Λιβύη,
εξασφαλίζοντας ετσι ευρείες εξουσίες για τις Τουρκικές Δυνάμεις στην Λιβύη.
Το Μνημονιο αυτό, που υπογράφηκε την 1η Μαρτίου στην Αττάλεια, κατά την
επίσκεψη του πρωθυπουργού της προσωρινής κυβέρνησης της Τρίπολης Ντμπεϊμπά
και της συνάντησης του με τον Τ.Ερντογαν, εμβαθύνει τη στρατιωτική
συνεργασία μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης της Λιβύης.
Με βάση προηγούμενες συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένου του Μνημονίου
Στρατιωτικής Εκπαιδευτικής Συνεργασίας του 2012 και του Μνημονίου Ασφάλειας
και Στρατιωτικής Συνεργασίας του 2019, το Μνημόνιο αποσκοπεί στην «ενίσχυση
των αμυντικών δυνατοτήτων της Λιβύης» . Η Τουρκία σύμφωνα με το Μνημονιο θα
ηγηθεί των προσπαθειών για την αναδιάρθρωση και την εκπαίδευση των ενόπλων
δυνάμεων και των μονάδων ασφαλείας της Λιβύης, ανταποκρινόμενη σε άμεσο
αίτημα της κυβέρνησης υπό την ηγεσία του Α.Ντπμεϊμπά.
Η Τουρκία η οποία έχει εμπλακεί ενεργά στην εμφύλια αντιπαράθεση στην Λιβύη
το 2019 προσέφερε στρατιωτική στήριξη στην κυβέρνηση Σαρατζ η οποια δέχονταν
επίθεση από τις δυνάμεις της Δυτικής Λιβύης με επικεφαλής τον στρατηγό
Χαφτάρ και σε αντάλλαγμα τότε προσέφερε στην ΄Αγκυρα και το Τουρκολυβικό
Μνημόνιο οριοθέτησης θαλάσσιων αρμοδιοτήτων το οποίο αποτέλεσε το θεμέλιο
της Γαλάζιας Πατρίδας με την προσπάθεια σφετερισμού της Ελληνικής και
κυπριακής υφαλοκρηπίδας.
Η στρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας στη Λιβύη υπήρξε αμφιλεγόμενη καθώς και η
έκθεση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για το 2024 κατηγόρησε την Τουρκία
ότι παραβιάζει τις κυρώσεις παρέχοντας στρατιωτικό εξοπλισμό και εκπαίδευση
σε διάφορες φατρίες στη Λιβύη. Παρά τις επικρίσεις αυτές, ο Ερντογάν έχει
τονίσει τη στρατηγική σημασία της παρουσίας της Τουρκίας στη Λιβύη, τόσο για
την εθνική ασφάλεια όσο και για την εξερεύνηση ενεργειακών πόρων.
Δεν είναι τυχαίο βεβαίως ότι το Μνημόνιο αυτό έρχεται προς κύρωση απο την
Τουρκική Εθνοσυνέλευση την στιγμή που κλιμακώνονται οι εσωτερικές
συγκρούσεις στην Λιβύη, με το Κοινοβούλιο που εδρεύει στην Δυτική Λιβύη να
δηλώνει ότι πλέον η κυβέρνηση Ντμπεϊμπά δεν έχει καμια νομιμοποίηση ,ενώ και
στο Ανώτατο Κρατικό Συμβούλιο είναι σε εξέλιξη σφοδρή σύγκρουση μεταξύ των
υποστηρικτών του Ντμπεϊμπά και εκείνων που ζητούν την αντικατάσταση της
κυβέρνησης της Τρίπολης. Τις τελευταίες εβδομάδες έχουν υπάρξει κινήσεις των
δυνάμεων του στρατηγού Χαφτάρ στα νότια σύνορα της χώρας με την κυβέρνηση
Ντμπεϊμπά να ανησυχεί για το ενδεχόμενο νέας επιχείρησης με στόχο την
ανατροπή της . Ετσι για μια ακόμη φορά εμφανίζεται από «μηχανής θεός» η
Άγκυρα και ο Τ.Ερντογάν που δίνουν χείρα βοηθείας στον Ντμπεϊμπά
εξασφαλίζοντας συγχρόνως πλήρη ελευθερία κινήσεων στο Λιβυκό έδαφος
επιδιώκοντας να εμπεδώσουν τον ισχυρό ρόλο στις εξελίξεις στην χώρα. Οπου
εκτός από την επιδιωκόμενη επιρροή στον χώρο της πρώην Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας η Λιβύη είναι μείζονος σημασίας για την τουρκική εξωτερική
πολιτική και ως μοχλός πίεσης προς την άλλη ισχυρή περιφερειακή δύναμη την
Αίγυπτο αλλά κυρίως για την προώθηση του μεγαλοιδεατισμού του Τ.Ερντογάν με
το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας το οποίο στρέφεται εναντίον της Ελλάδας
επιχειρώντας να δημιουργήσει τετελεσμένα εις βάρος της χώρας μας. Πολυ
περισσότερο που όχι μόνο προσφάτως στο επεισόδιο της Κάσου η Τουρκία
υπερασπίστηκε με την παρουσία πολεμικών πλοίων το παράνομο Τουρκολυβικό
Μνημόνιο αλλά γιατί υπάρχει και ένα ακομη Μνημονιο αυτό για την έρευνα και
εκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων από τουρκικές εταιρείες στις
«θαλάσσιες περιοχές» της Λιβύης.
Το Νέο Μνημόνιο προβλέπει μεταξύ άλλων:
Νομική ασυλία: Το τουρκικό στρατιωτικό προσωπικό στη Λιβύη θα έχει ευρεία
νομική ασυλία σύμφωνα με το άρθρο 11, πράγμα που σημαίνει ότι τυχόν
εγκλήματα που διαπράττονται κατά τη διάρκεια επίσημων καθηκόντων θα
διέπονται αποκλειστικά από το τουρκικό δίκαιο. Αυτό τους προστατεύει
αποτελεσματικά από τη νομική δικαιοδοσία της Λιβύης, ενισχύοντας τον έλεγχο
της Τουρκίας επί των δυνάμεών της στο εξωτερικό.
Επιχειρησιακή ελευθερία: Το άρθρο 12 παρέχει στις τουρκικές δυνάμεις το
δικαίωμα να φέρουν όπλα και να φορούν τις στολές τους ενώ βρίσκονται σε
υπηρεσία, εχοντας σημαντική αυτονομία στις επιχειρήσεις τους. Επιπλέον, το
άρθρο 7 δίνει στις τουρκικές δυνάμεις απεριόριστη πρόσβαση στον εναέριο
χώρο, τα χωρικά ύδατα και το εδαφος της Λιβύης, απαλλάσσοντάς τις από
τοπικές κατασχέσεις ή κατηγορίες.
Υλικοτεχνική και οικονομική υποστήριξη: Το μνημόνιο επιτρέπει στις
τουρκικές δυνάμεις να δημιουργουν και να διαχειριζονται τα συστήματα
επικοινωνίας τους και να δημιουργήσουν ταχυδρομικά γραφεία, υποκαταστήματα
τραπεζών και εγκαταστάσεις αναψυχής στις περιοχές τους, όπως περιγράφεται
λεπτομερώς στο άρθρο 9 και στο άρθρο 16. Η Λιβύη έχει δεσμευτεί να παρέχει
εκτεταμένη υλικοτεχνική υποστήριξη, καλύπτοντας βασικές υπηρεσίες όπως
ηλεκτρικό ρεύμα, νερό και διαδίκτυο χωρίς κόστος. Επιπλέον, το Μνημόνιο
περιλαμβάνει οικονομικές απαλλαγές, όπως αφορολόγητες εισαγωγές και
εξαγωγές που σχετίζονται με τις τουρκικές στρατιωτικές δραστηριότητες στη
Λιβύη, σύμφωνα με το άρθρο 14.
Το Μνημόνιο Συνεννόησης ισχύει για τρία έτη, με αυτόματη παράταση ενός
έτους, εκτός εάν οποιοδήποτε από τα μέρη επιλέξει να το τερματίσει. Αυτό
διασφαλίζει τη συνεχή στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Λιβύη, μια
βασική στρατηγική προτεραιότητα για την Άγκυρα, ειδικά δεδομένων των
πολύτιμων πόρων πετρελαίου και φυσικού αερίου της Λιβύης.
protothema.gr-Νίκος Μελέτης