Στον ακήρυκτο πόλεμο της Ουκρανίας που λόγω και του παραδοσιακού χαρακτήρα του
θα λέγαμε ότι «ήλθε από τα παλιά», επαναβεβαιώνεται ένα από τα γνωστά κλισέ
«είναι πολύ εύκολο να ξεκινήσει ένας πόλεμος αλλά πολύ δύσκολο να τελειώσει».
Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος*
Η ιστορία βρίθει παραδειγμάτων από ηγέτες που είχαν την αυταπάτη ότι θα
διεξήγαγαν «έναν γρήγορο, νικηφόρο και χωρίς μεγάλο κόστος πόλεμο». Βαδίζουμε
στον όγδοο μήνα του πολέμου και όπως έχουμε υποστηρίξει αρκετές φορές στην
σχετική μας αρθρογραφία στο Liberal και ιδιαίτερα στην προ 15ημέρου ανάλυση
μας, το τέλος του δυστυχώς δεν είναι ορατό.
Τις τελευταίες εβδομάδες έχουμε κάποιες νέες παραμέτρους που εκτιμάται ότι θα
επηρεάσουν την εξέλιξη του πολέμου που δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι προκλήθηκε
από την εισβολή της Ρωσίας στην γειτονική της Ουκρανία.
Η Μόσχα σε πολιτικό και στρατηγικό επίπεδο μπορεί να έχει ακόμα την
πρωτοβουλία αλλά σε επιχειρησιακό-τακτικό επίπεδο φαίνεται ότι την έχει
απωλέσει. Ο πολύ αργός τρόπος με τον οποίο στο τρίμηνο Ιουνίου –Αυγούστου
διεξήγαγε επιχειρήσεις και η αναγκαστική υιοθέτηση λόγω εγγενών προβλημάτων
και ελλείψεως κυρίως των απαραιτήτων στοιχείων πεζικού, μίας ιδιόμορφης
τακτικής (ισχυρά πυρά Πυροβολικού, αποκλεισμός και επιθετικές αναγνωρίσεις)
επέτρεψαν σε συγκεκριμένες περιοχές την ανάληψη πρωτοβουλίας από τις
Ουκρανικές Δυνάμεις.
Με την σημαντική βοήθεια Αμερικανών και Βρετανών οι Ουκρανοί έχουν σημειώσει
σημαντικές τακτικές επιτυχίες σε τοπικό επίπεδο οι οποίες όμως δεν
συνεχίστηκαν αρκούντως, πιθανώς λόγω έλλειψης επαρκών και καταλλήλων εφεδρειών
προκειμένου να γίνει εκμετάλλευση των επιτυχιών αυτών όπως λέμε στην τακτική.
Κρίνεται όμως σκόπιμο να επισημανθεί ότι σε άρθρο μας την 19 Σεπτεμβρίου με
τίτλο «Η επόμενη ημέρα της διπλής αντεπίθεσης» τονίσαμε ότι για να επιτευχθεί
στρατηγικό αποτέλεσμα απαιτείται συνέχιση αυτών σε όλα τα μέτωπα του Θεάτρου
Επιχειρήσεων. Κοντολογίς θα λέγαμε ότι είναι πολύ νωρίς για να μιλήσουμε για
διαφαινόμενη νίκη της Ουκρανίας. Και νίκη σημαίνει ανακατάληψη των κατεχομένων
εδαφών και επιστροφή τουλάχιστον στην 24η Φεβρουαρίου.
Δεν γνωρίζουμε αν και πότε τελικά η μερική επιστράτευση που ανήγγειλε ο Πούτιν
με το διάγγελμα του της 21 Σεπτεμβρίου, κάτι που είχε εισηγηθεί από τον Ιούνιο
ο επικεφαλής του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας και ουσιαστικά του Νο 2 του
Κρεμλίνου Νικολάι Πετρούσεφ, αποδώσει ενισχύοντας τα στρατεύματα του σε αυτό
το μέτωπο που εκτείνεται σε πάνω από 1000 χιλιόμετρα προκειμένου να
σταθεροποιήσει τα επιτευχθέντα εδαφικά κέρδη.
Αν τελικά το κατορθώσει, αυτό θα φέρει την Μόσχα σε στρατηγική πλεονεκτική
θέση και θα της επιτρέπει να παραμένει είτε σε ενεργή είτε σε παγωμένη
σύγκρουση και να έχει το πλεονέκτημα σε μία διαπραγμάτευση όποτε… έλθει αυτή.
Κρατάμε ότι μετά τα δημοψηφίσματα παρωδία και την προσάρτηση των κατεχομένων
εδαφών σε 4 περιφέρειες θεωρεί αυτά ρωσικά εδάφη και εκτιμάται ότι η απειλή
για πυρηνικές προσβολές αν απειληθεί η «ύπαρξη της Ρωσίας» αναφέρεται σε αυτήν
«Novorossiya». Αν όμως αποτύχει να τα διατηρήσει μπαίνουμε σε μία άλλη πορεία
που δεν μπορεί να προβλεφθεί.
Από την άλλη πλευρά έχουμε τον Πρόεδρο της Ουκρανίας ο οποίος ως αντίδραση
στην προκλητική τελετή της παράνομης προσάρτησης των τμημάτων εκείνων της
ουκρανικής επικράτειας που κατέχει η Ρωσία να ανακοινώνει αιφνιδιαστικά και
χωρίς προηγούμενη συνεννόηση με ΗΠΑ και ΝΑΤΟ (φάνηκε αυτό από τις αντιδράσεις
τους) την υποβολή αιτήματος για ταχεία ένταξη της χώρας του στο ΝΑΤΟ. Κάτι
βέβαια ανέφικτο σε αυτήν περίοδο όπως αναλύσαμε σε σχετικό μας άρθρο την 3
Οκτωβρίου.
Ο Ζελένσκι φυσικά και γνωρίζει ότι η ένταξη της χώρας του στο ΝΑΤΟ δεν έχει
πιθανότητες (υποστηρίχθηκε δημόσια μόνο από 10 από τις 30 χώρες-μέλη) αλλά
αποβλέπει με το αίτημα του στο να ασκηθεί τουλάχιστον μεγαλύτερη πίεση στα
κράτη – μέλη της Συμμαχίας για να προσφέρουν ακόμα μεγαλύτερη υποστήριξη καθώς
διαφαίνεται ότι πάμε για έναν παρατεταμένο πόλεμο δίνοντας ταυτόχρονα μία
προοπτική «εγγυήσεων ασφαλείας» στον ουκρανικό λαό.
Δεν έχει κρύψει ποτέ ότι επιθυμία του είναι ή άμεση εμπλοκή του ΝΑΤΟ στην
σύγκρουση κάτι που σημαίνει κλιμάκωση που μπορούσε να οδηγήσει σε τρίτο
παγκόσμιο πόλεμο και ενίοτε ρέπει προς την αμετροέπεια όπως έκανε πριν λίγες
ημέρες υποδεικνύοντας μάλιστα στο ΝΑΤΟ προληπτικά πυρηνικά κτυπήματα κατά της
Ρωσίας κάτι που θορύβησε ακόμα και τους Βρετανούς. Ηγείται μίας χώρας που
διεξάγει αναντίρρητα έναν δίκαιο αγώνα για να διαφυλάξει την κυριαρχία και την
εδαφική της ακεραιότητα αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι υπεράνω κριτικής.
Το Κίεβο σωστά επιδιώκει να ανακτήσει όσα περισσότερα από τα κατεχόμενα από
τους Ρώσους εδάφη με έμφαση στην Χερσώνα πριν από την περίοδο των
παρατεταμένων βροχών και του φαινομένου «Ρασπουτίτσα» όπου τα εδάφη γίνονται
άκρως αδιάβατα σε τροχό ακόμα και σε ερπύστρια κάτι που δυσχεραίνει τα μέγιστα
οποιαδήποτε επιθετική ενέργεια και ευνοεί τον αμυνόμενο. Και την Άνοιξη αφού
έχει συγκροτήσει την αναγκαία στρατηγική εφεδρεία να αναλάβει πρωτοβουλία και
με επιθετική επιστροφή να ανακαταλάβει όλα τα απολεσθέντα εδάφη.
Η Μόσχα από την άλλη επιχειρεί να σταθεροποιήσει τα αδιαμφισβήτητα εδαφικά
κέρδη της που συνιστούν το 20% περίπου της ουκρανικής επικράτειας και
περιλαμβάνει έναν ευρύ παραθαλάσσιο διάδρομο στη θάλασσα του Αζόφ που συνδέει
την Κριμαία μέσω της Χερσώνας και της Μαριούπολης με το Ντονμπάς και από εκεί
με τη Ρωσία. Αυτός ο διάδρομος στερεί από την Ουκρανία πρόσβαση στην Αζοφική
και ένα σημαντικό λιμάνι από όπου εξάγονται γύρω στο 50% των βιομηχανικών
μεταλλευτικών και γεωργικών προϊόντων της.
Κάποιοι αναλυτές συμφωνούμε ότι μέσα από το θυμωμένο διάγγελμα του ο Πούτιν
που έδειξε ότι αποσκοπεί στην παράταση του πολέμου, έχει αφήσει και μία μικρή
χαραμάδα για έναρξη διαλόγου. Κάτι βέβαια που ο Βολόντιμιρ Ζελένσκι απέρριψε
όσο είναι στην εξουσία ο συνονόματος του Ρώσος Πρόεδρος. Κάτι που δεν
προβλήθηκε από τα δυτικά ΜΜΕ είναι ότι ο Πούτιν δημοσιοποίησε για πρώτη φορά
στο διάγγελμα του ότι στις ειρηνευτικές συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης οι
Ουκρανοί συζητούσαν μία ειρηνευτική λύση αλλά οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί
μπλόκαραν την περαιτέρω συζήτηση, κάτι που δεν έχει ακόμα διαψευστεί.
Η Ρωσία δεν πέτυχε μέχρι τώρα αυτό που ονομάζουμε αποφασιστική νίκη και
επιβολή της θέλησης της στην Ουκρανία. Ούτε φαίνεται ότι μπορεί να το κάνει
δεδομένων των υφισταμένων συνθηκών έστω και αν αλλάζει ανά τρίμηνο … Διοικητή
Θεάτρου Επιχειρήσεων.
Η δε αντίστοιχη αποφασιστική νίκη της Ουκρανίας, όπως προσδιορίστηκε παραπάνω
δεν είναι επί του παρόντος δυνατή. Το ερώτημα που προκύπτει είναι τι θα πράξει
η Δύση, αν η Μόσχα ανακοινώσει ότι η «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» πέτυχε
τους στόχους της και περατώνεται! Και αναφέρω πρωτίστως την Δύση γιατί χωρίς
την υποστήριξη της η Ουκρανία δεν θα υπήρχε τώρα. Αυτή είναι η πικρή αλήθεια.
Πάντως, μία υποβόσκουσα τάση για αποκλιμάκωση υπάρχει.
Τώρα σε ό,τι αφορά στην έκρηξη που σημειώθηκε το Σάββατο στην γέφυρα του Κέρτς
με αποτέλεσμα να υποστεί αυτή σοβαρές ζημίες μέχρι αυτήν την ώρα που γράφονταν
αυτές οι γραμμές του άρθρου υπήρχαν πολλά συγκεχυμένα και αλληλοσυγκρουόμενα
σενάρια.
Άλλα είπε λόγου χάρη το πρωί ο Σύμβουλος του Ζελένσκι Μιχαήλο Ποντόλιακ
πανηγυρίζοντας και υπονοώντας ότι ήταν ουκρανική ενέργεια και άλλα το βράδυ
αποδίδοντας την έκρηξη στους Ρώσους και σε εσωτερικές συγκρούσεις και ξανά
άλλα ο Πούτιν το βράδυ της Κυριακή όπου κατηγόρησε μετά από μιάμισης μέρας
ρωσικής σιωπής τις ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες για «τρομοκρατική» ενέργεια
ίσως για να δικαιολογήσει επικείμενη ενέργεια του. Παρ΄ όλα αυτά επειδή
λείπουν συνεκτικές πληροφορίες για να αντιληφθούμε το τι ακριβώς έγινε και που
θα οδηγήσει αυτό δεν θα κάνουμε περαιτέρω αναφορά.
Συμπερασματικά, ότι ένας πόλεμος φθάνει στο τέλος του είτε όταν η μία πλευρά
επιτυγχάνει αποφασιστική νίκη επί της άλλης και επιβάλει τη θέληση της πρώτα
στο πεδίο και μετά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, είτε όταν και οι δύο
αναγνωρίζουν παρατεταμένο τέλμα, φθορά και το κόστος συνέχισης είναι
μεγαλύτερο από οποιεσδήποτε παραχωρήσεις.
Ίσως, να πλησιάζει αυτή ώρα της δεύτερη περίπτωσης. Υπάρχει και η τρίτη
περίπτωση της κατακόρυφης, ή οριζόντιας κλιμάκωσης που αλλάζει τον χαρακτήρα
του πολέμου με δεδομένη και την απειλής ενός πυρηνικού πολέμου.
Το ζητούμενο πρώτα απ’ όλα είναι να επιτευχθεί όσο το δυνατόν πιο σύντομα μία
κατάπαυση του πυρός που θα σταματήσει την αιματοχυσία και την καταστροφή. Θα
επαναλάβω ότι αναζητείται διέξοδος τύπου «Ανακωχή της Κορέας» το 1953 πάνω σε
μία εδαφική γραμμή με αποστρατικοποιημένη ζώνη και μετά συνομιλίες που θα
οδηγούσαν σε πολιτικό διακανονισμό.
Σε κάθε περίπτωση όμως αυτό που όλοι επιθυμούμε στη Δύση, δηλαδή να μη χάσει η
Ουκρανία και να μην κερδίσει ο Πούτιν προς το παρόν φαίνεται να είναι
δυσεπίλυτη εξίσωση. Βέβαια, όλα αυτά εφόσον δεν υπάρξει κάποια σημαντική
αλλαγή στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της Μόσχας.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής
και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και
Συνεργασίας»